Museum Wierdenland is het enige archeologische museum in de provincie Groningen. Het ligt midden in het Nationaal Landschap Middag-Humsterland en heeft als thema de geschiedenis van de wierden en het landschap. Museum Wierdenland speelt een belangrijke rol bij het vormen van draagvlak voor de archeologie en het cultuurlandschap van Groningen.
Een wierde of terp is een door mensen opgeworpen woonheuvel, die bescherming moest bieden tegen de inbraken van de Waddenzee en de Noordzee. Door het leggen van zoden en het storten van mest en afval werd de wierde steeds hoger. De vroegste wierden, zoals die van Ezinge, ontstonden ongeveer 500 v. Chr. Bijzonder is dat Ezinge vanaf het ontstaan tot nu altijd bewoond is geweest, in tegenstelling tot bijna alle andere wierdendorpen, die in de 4e eeuw n. Chr. een tijdlang verlaten zijn geweest. Hiermee is Ezinge het oudste permanent bewoonde dorp van Nederland!
Een centraal thema in de vaste collectie van het museum zijn de archeologische opgravingen in Ezinge door Albert Egges van Giffen in de jaren 1920/1930. Ezinge is een begrip in de internationale archeologie, omdat Van Giffen hier voor het eerst een gedeelte van een wierde structureel en met nieuwe opgraaftechnieken grootschalig heeft onderzocht. Hij ontdekte dat men in Ezinge 2500 jaar geleden niet in primitieve hutten woonde, zoals altijd werd gedacht, maar in behoorlijk grote boerderijen, die ook nog eens goed bewaard waren gebleven. Zijn werk heeft daarmee de kijk op de geschiedenis van Noord-Europa (met name de IJzertijd) veranderd.
Het fundament van de oudste opgegraven boerderij uit 500 v. Chr. is gereconstrueerd en in het museum te zien. Bijzonder is dat er skeletdelen van een rund, een paard en een hond in de wand verwerkt zijn, mogelijk als ritueel offer ter bescherming van het huis.
Een topattractie in de collectie is het dubbele paardengraf met hond uit het grafveld van de wierde De Bouwerd (direct ten zuiden van het museum), dat in zijn geheel bewaard is gebleven.
Museum Wierdenland organiseert jaarlijks twee grote wisselexposities. (Zie onze website www.wierdenland.nl voor expositie op dit moment.) Verder worden vanuit het museum diverse rondleidingen en excursies aangeboden. Zo kan de 13e-eeuwse kerk met vrijstaande toren op de oude wierde worden bezocht. De wierde biedt een mooi uitzicht over het opgravingsterrein.
Ook voor kinderen is er genoeg te doen. Het kinderprogramma ‘Het mysterie op de wierde’ laat kinderen van de basisschool (groepen 5 t/m 8) kennismaken met het leven op de wierde. Het is de bedoeling dat ze zich bewust worden van de omgeving waarin ze wonen, leren wat een wierde is en beseffen hoelang er in deze omgeving al mensen wonen en werken. Er is een speciale kinder-doe-hoek en er zijn altijd diverse speurtochten waarmee een leuke beloning kan worden verdiend.
